Atatürk'ü aramızdan ayrılışının 85. yılında saygı, sevgi ve minnetle anıyoruz

Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün aramızdan ayrılışının bugün 85. yıldönümü. Atatürk, 10 Kasım 1938’de saat 09.05’te hayata gözlerini yumdu, bedenen aramızdan ayrıldı.



Fikirleri ve mücadelesiyle yaşayan, Türk ulusuna ışık olmaya devam eden büyük Atatürk, ölümünün 85. yılında tüm yurtta hüzünle anılacak. İlk tören, saat 09.05’te Anıtkabir’de olacak. Devlet erkânının katılacağı resmi tören, saat 09.05’te bir dakika süren siren sesi eşliğinde başlayacak. Ardından, İstiklal Marşı okunacak. Tören sonrası Anıtkabir, yurttaşların ziyaretine açılacak.

10 Kasım'dan sonrası..



10 Kasım 1938’de saat dokuzu beş geçe yaşama gözlerini yuman Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümü beklenildiği gibi yurt çapında büyük bir üzüntüye neden oldu.

Atatürk’ün cenazesi GATA’dan patolog Prof. Dr. Lütfi Aksu tarafından mumyalandı. Naaşı, ceviz ağacından çinko kaplı maun bir tabutun içine yerleştirildi. Tabut 16 Kasım’da sarayın kabul salonuna Alman mimar Bruno Taut tarafından tasarlanan bir katafalk üzerine yerleştirildi. Her iki yanında Kemalizmin altı okunu simgeleyen üçer meşale ile çevrelenen katafalkın önünden geçerek son bir kez Ata’yı görmek isteyen binlerce İstanbullu Dolmabahçe Sarayı’nın önüne doluştu.



Atatürk’ün naaşı 19 Kasım’da yapılan cenaze töreninin ardından top arabasına konularak Gülhane Parkı’na götürüldü. Buradan bir torpido ile Yavuz Zırhlısı’na nakledildi. Yavuz Zırhlısı ile İzmit’e oradan da Ankara’ya götürüldü. Ertesi gün Ankara’da devlet erkânı tarafından karşılanan cenaze, TBMM önünde hazırlanan katafalka konuldu. 21 Kasım’da ise yabancı devletler yetkililerinin de katıldığı bir cenaze töreni ile Etnografya Müzesi’ndeki geçici kabrine konuldu ve orada dört ay katafalkta kaldı, 31 Mart 1939’da ise defnedilerek ebedi istirahatgâhı Anıtkabir’e nakledileceği günü beklemeye başladı.

ANITKABİR’E NAKİL



Yapımına 9 Ekim 1944’te başlanan Anıtkabir’in inşası 1 Eylül 1953’te tamamlandı ve Atatürk’ün cenazesi 15. ölüm yıldönümü olan 10 Kasım 1953’te Etnografya Müzesi’nden alınarak Anıtkabir’e getirildi. Yapılan törenin ardından ebedi istirahatgâhına indirildi.

Yapılacak nakil ile ilgili hazırlıkları yürütmek amacıyla Bayındırlık Bakanlığı öncülüğünde bakanlıklar ve idarelerin temsilcilerinden oluşan bir komisyon kuruldu ve tabutun geçici kabirden çıkarılması, nakle hazırlanması, nakil işlemi ve Anıtkabir’deki defin işlemi ile törende yapılacak işlerle ilgili kararlar alındı.

6 Kasım 1953’te geçici kabrinden çıkarılan Ata’nın tabutu, hazırlanan katafalka konuldu. Gül ağacından yapılmış olan tabuta 1938’de örtülen ve tabutla birlikte geçici kabre indirilen, burada 15 yıl beklediği için yer yer yıprandığı gözlenen Türk bayrağı değiştirildi. Kız teknik öğretmen okulunun otuz öğrencisi tarafından tamamen atlas kumaş üzerine simlerle işlenerek elde yapılan yeni bir Türk bayrağı, dernek başkanı Türkan Yaylalı ve arkadaşları tarafından tabutun üzerine örtüldü. Naaşın Anıtkabir’e nakli için kurulan komite 8 Kasım Pazar gecesi Ankara Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Kürsü Başkanı Anatom Patolog Prof. Dr. Kâmile Şevki Mutlu’ya, ertesi sabah Ata’nın tabutunun açılmasında ve tahnit işleminin çözülmesinde kendisinin nezaretçi olarak görevlendirildiğini bildirdi.

NAAŞI HARBİYELİLER TAŞIDI



Pazartesi sabahı Mutlu ve yardımcıları, komite üyeleri, yüksek rütbeli subaylardan oluşan askeri şeref kıtası ve yüksek teknik öğretmen okulundan 10 öğretmen Ata’nın kabrinde toplanmışlardı.

Kısa bir saygı duruşundan sonra yardımcı öğretmenler vidalarını sökerek gül ağacından yapılmış tabutu açtı. Naaşı kaplayan muşamba açılınca Ata’nın yüzü ortaya çıktı. Naaşta bir bozulma yoktu. Bu, 15 yıl önce tahnit işlemini yapan Prof. Dr. Lütfi Aksu’nun başarısıydı.

10 Kasım’da Ata’nın naaaşı ceviz ağacından yapılan bir tahta tabuta nakledilirken bir gün önce yapılan geçici tahnit işlemi bozulacaktı. Fakat hasta olan Mutlu yerine, işlemler Doç. Dr. Cahit Özen’in nezaretinde yapıldı.



09.05’te saygı duruşu ile başlayan Anıtkabir’e nakil törenine Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, İsmet İnönü, TBMM Başkanı Şükrü Saracoğlu ve Atatürk’ün kız kardeşi Makbule Atadan başta olmak üzere bütün mülki ve askeri erkân ile büyük bir kalabalık katıldı. Top arabasına konulan naaşı 1953 mezunu Harbiyeliler çekiyorlardı. Atatürk’ün naaşı, mezara konulurken toplam 105 yerden, Selanik’teki Atatürk’ün doğduğu evin bahçesinden, Kore’deki Türk şehitliğinden, Suriye’deki Süleyman Şah Türbesi’nden ve Kıbrıs’tan getirilip harmanlanan vatan toprağıyla kucaklaştı.



Mezar odası, “Mozole”nin birinci katındaki şeref holündeki sembolik, yekpare mermerden lahit taşının tam altındadır. Oda, sekizgen biçimindedir, külahlı tavanı geometrik motifli mozaiklerle süslenmiştir. Zemin ve duvarlar siyah, beyaz ve kırmızı mermerlerle kaplanmıştır. Odanın ortasında doğu-batı yönünde kırmızı mermerden bir sanduka yer alır. Mermer sandukanın çevresine Ata’nın naaşının defnedildiği vatan topraklarının örnekleri pirinç vazolar içine yerleştirilmiştir. Oda kapısının karşısındaki pencereden Ankara Kalesi’nde dalgalanan Türk bayrağı görülür.

Ömrünün son günlerinde bile memleket meseleleri için çalışan Atatürk’ün hemen her günü tarihe not düşülebilecek yaşamından bazı satır başları..



- 1881: Selanik’te Ali Rıza Efendi ve Zübeyde Hanım’ın oğlu olarak doğdu.

- 1893: Selanik Askeri Rüştiyesi’ne yazıldı, öğretmeni Mustafa Sabri Efendi kendisine “Kemal” adını verdi.

- 1895: Manastır Askeri İdadisi’ne girdi.

- 18 Mart 1899: İstanbul’da Harp Okulu piyade sınıfına yazıldı.

- 1902: Harp Akademisi’ne girdi.

- 11 Ocak 1905: Harp Akademisi’ni kurmay yüzbaşı olarak bitirdi. Şam’daki 5. Ordu’da göreve başladı.

- Ekim 1906: Şam’da Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurdu.

- 20 Haziran 1907: Kolağası rütbesine yükseltildi.

- Eylül 1907: 3. Ordu’ya atanarak Selanik’e gitti.

- 13 Nisan 1909: “31 Mart Ayaklanması”nı bastırma görevi verilen Hareket Ordusu’nda kurmay oldu.

- 1910: Mahmud Şevket Paşa’nın kurmay başkanı olarak Arnavutluk isyanının bastırılmasında görev aldı.

- 13 Eylül 1911: İstanbul’da Genelkurmay’da göreve atandı.

- 27 Kasım 1911: Binbaşılığa yükseltildi.

- 18 Aralık 1911: Trablusgarp’ta şark gönüllüleri Komutanlığı’na atandı.

- 9 Ocak 1912: Trablusgarp’ta Tobruk Savaşı’nı yönetti.

- 27 Ekim 1913: Sofya’ya askeri ateşe olarak atandı.

- 1 Mart 1914: Yarbaylığa yükseltildi.

- Şubat 1915: Tekirdağ’da 19. Tümen’i kurdu.

- 25 Nisan 1915: Anzak askerlerini Arıburnu’nda durdurdu.

- 1 Haziran 1915: Albaylığa yükseltildi.

- 10 Ağustos 1915: Anafartalar grubu komutanı olarak İngiliz ve Anzak birliklerini durdurdu.

- 14 Ocak 1916: Edirne’de 16. Kolordu komutanı oldu.

- 1 Nisan 1916: Tuğgeneralliğe yükseltildi.

- 5 Temmuz 1917: 7. Ordu komutanlığına atandı.

- Ekim 1917: 7. Ordu komutanlığından ayrılarak İstanbul’a döndü.

- Temmuz 1918: İkinci kez 7. Ordu komutanlığına atandı. Suriye-Filistin Cephesi’ndeki savaşlarda yer aldı.

- 31 Ekim 1918: Yıldırım Orduları komutanı oldu.

- 19 Mayıs 1919: Yunan işgalinin ardından Anadolu’da bir direniş başlatmak için Samsun’a çıktı.

- 28 Mayıs 1919: Havza Genelgesi’ni yayımladı.

- 21-22 Haziran 1919: Amasya Tamimi’ni açıkladı.

- 8 Temmuz 1919: 9. Ordu müfettişliğinden ve askerlikten çekildi.

- 23 Temmuz 1919: Erzurum Kongresi’ne başkan seçildi.

- 4 Eylül 1919: Sivas Kongresi’ne başkanlık etti.

- 7 Kasım 1919: Meclisi Mebusan seçimlerinde Erzurum’dan milletvekili seçildi.

- 27 Aralık 1919: Heyeti Temsiliye ile Ankara’ya geldi.

- 23 Nisan 1920: Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni açtı.

- 11 Mayıs 1920: İstanbul’daki divanı harp tarafından ölüm cezasına çarptırıldı.

- 5 Ağustos 1921: TBMM tarafından başkomutan yapıldı.

- 23 Ağustos 1921: Sakarya Savaşı’nı yönetti.

- 19 Eylül 1921: Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce mareşallik rütbesi ve gazi unvanı verildi.

- 26 Ağustos 1922: Kocatepe’den Büyük Taarruz’u yönetti.

- 30 Ağustos 1922: Dumlupınar’da Başkomutanlık Meydan Savaşı’nı kazandı.

- 8 Eylül 1922: İzmir’i düşman işgalinden kurtardı.

- 1 Kasım 1922: Saltanat kaldırıldı.

- 29 Ocak 1923: İzmir’de Latife Hanım ile evlendi.

- 15 Mart 1923: Adana’da Türk Ocağını ziyaret etti ve çiftçilerle bir toplantı yaptı.

- 11 Ağustos 1923: İkinci Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığına seçildi.

- 9 Eylül 1923: Halk Fırkası’nı (CHP) kurdu.

- 29 Ekim 1923: Cumhuriyet ilan edildi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.

- 3 Mart 1924: Halifelik kaldırıldı.

- 20 Nisan 1924: Yeni Teşkilat-ı Esasiye kanunu kabul edildi.

- 29 Ağustos 1924: 51 gün sürecek bir yurt gezisi kapsamında Afyon’a geldi.

- 30 Ağustos 1924: Zafer Bayramı’nı eşi Latife Hanım ile Dumlupınar’da kutladı.

- 5 Ağustos 1925: Latife Hanım ile boşandı.

- 27 Ağustos 1925: İnebolu’da Türk Ocağı’nda şapka ve kılık kıyafet inkılabı ile ilgili konuşmasını yaptı.

- 25 Kasım 1925: Şapka kanunu kabul edildi.

- 26 Aralık 1925: Uluslararası takvim ve saat sistemi kabul edildi.

- 1 Kasım 1927: İkinci kez cumhurbaşkanı seçildi.

- 1 Kasım 1928: Yeni Türk harflerinin kabulüne ilişkin yasa çıktı.

- 15 Nisan 1931: Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’ni kurdu.

- 4 Mayıs 1931: Üçüncü kez cumhurbaşkanı seçildi.

- 12 Temmuz 1932: Türk Dili Tetkik Cemiyeti’ni kurdu.

- 24 Kasım 1934: “Atatürk” soyadı verildi.

- 27 Ocak 1937: “Şahsi meselem” dediği Hatay’ın bağımsızlığı Milletler Cemiyeti tarafından kabul edildi.

- 19 Mayıs 1938: Gençlik ve Spor Bayramı törenlerini Ankara’da stadyumda izledi.

- 20 Mayıs 1938: Hatay meselesinde Fransızlara mesaj vermek için hasta olmasına karşın Mersin’de 45 dakika ayakta askeri töreni izledi.


- 10 Kasım 1938: Dolmabahçe Sarayı’nda 57 yaşında, ardında gözü yaşlı bir millet bırakarak yaşamını yitirdi.